Osobom z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunom przysługują różne formy publicznego wsparcia finansowego.
Renta z tytułu niesprawności
O rentę z tytułu niezdolności do pracy mogą ubiegać się ci, którzy stracili możliwość wykonywania pracy zarobkowej z powodu stanu zdrowia. Żeby uzyskać taki rodzaj wsparcia, trzeba jednak spełnić dodatkowe warunki:
- posiadać wymagane okresy składkowe i nieskładkowe – ustalane odpowiednio do wieku
- uzyskać status osoby niezdolnej do pracy w okresie składkowym, nieskładkowym lub maksymalnie do 18 miesięcy po ustaniu tego okresu
- nie posiadać uprawnień do emerytury z FUS lub nie spełniać warunków jej przyznania
Aby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy, należy złożyć do ZUS-u formularz ERN w wersji papierowej (można złożyć go osobiście w oddziale ZUS albo wysłać tradycyjną pocztą) lub drogą elektroniczną na platformie ZUS PUE.
W przypadku, gdy dana osoba nie ma możliwości wykonywania TYLKO pracy zgodnej z jej kwalifikacjami (może natomiast wykonywać inny rodzaj pracy), mamy do czynienia z częściową niezdolnością do pracy.
Zasiłek pielęgnacyjny
Zasiłek pielęgnacyjny jest wypłacany po to, aby osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji mogła pokryć wydatki związane z opieką i wsparciem, jakich udziela jej inna osoba lub osoby (np. rodzina).
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
- dzieciom z orzeczeniem o niepełnosprawności
- osobom, które ukończyły 16 lat i mają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
- osobom, które ukończyły 16 lat i mają orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli ta niepełnosprawność powstała, zanim ukończyły 21. rok życia
- osobom, które ukończyły 75 lat
Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom uprawnionym do pobierania dodatku pielęgnacyjnego oraz przebywającym w instytucjach, które zapewniają im całodzienne utrzymanie, a także osobom, których członek rodziny pobiera taki rodzaj wsparcia za granicą.
Wniosek o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta. Trzeba do niego dołączyć:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka
- kopię orzeczenia o niepełnosprawności (oryginał należy dostarczyć do wglądu)
Dodatek pielęgnacyjny
Osoba z niepełnosprawnością może również ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny. Nie należy mylić go z zasiłkiem pielęgnacyjnym! Przyznaje się go bowiem w innych sytuacjach.
Z dodatku pielęgnacyjnego może skorzystać osoba, która:
- ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub
- ukończyła 75. rok życia.
Wniosek o dodatek pielęgnacyjny należy złożyć do ZUS-u i dołączyć do niego:
zaświadczenie o stanie zdrowia na druku OL-9 (nie wcześniej niż miesiąc przed złożeniem wniosku)
dokumentację medyczną oraz inne dokumenty, które mają znaczenie przy wydawaniu orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji
“500 plus” dla osób z niepełnosprawnościami
To świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.
Żeby uzyskać ten rodzaj wsparcia, należy mieć:
- orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
- orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Wniosek o taką pomoc należy złożyć w oddziale ZUS-u, dołączając do niego orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji. Nie trzeba go dołączać, jeśli takie orzeczenie jest już w dokumentacji emerytalno-rentowej klienta w ZUS-ie.
Jeśli z kolei takie orzeczenie nie zostało wydane lub upłynął termin jego ważności, należy dołączyć również zaświadczenie o stanie zdrowia oraz dokumentację medyczną i inne dokumenty potrzebne do wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji (może to być np. karta badania profilaktycznego czy dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej).
Renta socjalna
Rentę socjalną mogą otrzymać osoby całkowicie niezdolne do pracy, które:
- ukończyły 18. rok życia
- przed ukończeniem 18. roku życia stały się niezdolnie do pracy
- uczęszczają do szkoły lub na uczelnię wyższą i nie mają ukończonych 25 lat
- są w trakcie nauki w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej
Aby otrzymać taki rodzaj świadczenia, trzeba złożyć w ZUS-ie wniosek o rentę socjalną wraz z:
- zaświadczeniem ze szkoły lub uczelni potwierdzające okres nauki
- zaświadczeniem o stanie zdrowia OL-9, które wystawia lekarz opiekujący się osobą z niepełnosprawnością (lekarz powinien wystawić zaświadczenie nie wcześniej niż miesiąc przed terminem złożenia wniosku o rentę)
- dokumentacją medyczną potwierdzającą stan zdrowia
- dokumentacją od pracodawcy: zaświadczenie o okresie umowy oraz kwocie przychodu wraz z wywiadem zawodowym (druk OL-10)
- oświadczeniem dotyczącym własności lub współwłasności nieruchomości rolnej o powierzchni większej niż 5 ha
Świadczenie pielęgnacyjne (DLA OPIEKUNA OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ)
Od 1 stycznia 2024 roku świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicom lub innym osobom opiekującym się dziećmi z niepełnosprawnością. MOŻNA Z NIEGO SKORZYSTAĆ BEZ WZGLĘDU NA TO, CZY WYKONUJE SIĘ PRACĘ ZAROBKOWĄ!!!
Ze świadczenia pielęgnacyjnego można skorzystać, opiekując się osobą, której niepełnosprawność powstała:
- przed uzyskaniem pełnoletności
- przed ukończeniem 25. roku życia, ale podczas nauki w szkole lub szkole wyższej (co należy potwierdzić odpowiednim oświadczeniem)
Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:
- matce lub ojcu
- innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) oraz małżonkom
- opiekunowi faktycznemu dziecka
- rodzinie zastępczej
- osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka
- dyrektorowi placówki opiekuńczo– wychowawczej
- dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo– terapeutycznej
- dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta i dołączyć do niego:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub inny dokument urzędowy potwierdzający wiek dziecka
- kopię orzeczenia o niepełnosprawności (do wglądu należy przedłożyć oryginał)
Świadczenie wspierające
Świadczenie wspierające to comiesięczne wsparcie finansowe dla osób z niepełnosprawnościami w wieku od 18 lat, które mieszkają w Polsce i mają orzeczenie o potrzebie wsparcia w zakresie od 70 do 100 punktów. Dokument taki wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Osoby z niepełnosprawnościami, które chcą otrzymać taką pomoc, muszą uzyskać decyzję o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia od wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. W tym celu muszą dostarczyć:
- orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności
- orzeczenie o niezdolności do pracy lub
- orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub
- orzeczenie o inwalidztwie
UWAGA!!! Decyzja o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia jest ważna przez okres, na jaki osoba ma orzeczenie o niepełnosprawności (ale nie dłużej, niż przez 7 lat).
Po uzyskaniu decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia, osoba z niepełnosprawnością może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego do ZUS.
Od 1 stycznia 2024 r. świadczenie wspierające jest dostępne dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt.
Od 1 stycznia 2025 r. świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 pkt.
Od 1 stycznia 2026 r. świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 pkt.
UWAGA!!! Wniosek o przyznanie świadczenia można złożyć najwcześniej w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna.
Osoby z niepełnosprawnościami mogą też liczyć na wsparcie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w sytuacji, gdy chcą być aktywne zawodowo lub rozpocząć albo kontynuować działalność jako przedsiębiorcy.
PFRON oferuje w takiej sytuacji:
- wypożyczalnię technologii wspomagających dla osób z niepełnosprawnością
- aktywizację zawodową
- dofinansowanie działalności gospodarczej
Szczegółowe informacje o powyższych rodzajach wsparcia znajdziesz tutaj.
Różnorodne formy wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami przewiduje także program Aktywny Samorząd, o którym więcej można przeczytać tutaj.